„Przyjaciele” Ignacego Krasickiego
Ignacy Krasicki (1735–1801) – biskup warmiński, najwybitniejszy polski pisarz XVIII wieku, nazywany księciem poetów. Był stałym uczestnikiem spotkań twórców i uczonych organizowanych przez króla Stanisława Augusta Poniatowskiego. Napisał m.in. Bajki i przypowieści, Bajki nowe.
Ironia to zamierzona sprzeczność między pozornie aprobującą wypowiedzią a ukrytą w niej krytyką, a nawet kpiną.
Morał to pouczający wniosek, sformułowany w zwięzłej formie jako nadrzędny sens utworu.
Komizm, dydaktyzm i alegoryczność bajek Ignacego Krasickiego
Za twórcę bajek uznaje się Ezopa, który żył w VI w. p.n.e. i – jak głosi legenda – był greckim niewolnikiem. W swoich utworach wyśmiewał ludzkie wady, a do ich przedstawienia wykorzystywał postacie zwierząt.
Komizm to takie ukształtowanie wypowiedzi, które ma wywołać u odbiorcy wesołość. Może wynikać na przykład z nieoczekiwanego splotu zdarzeń lub sposobu przedstawienia bohatera.
Alegoria to motyw w literaturze i sztuce, który oprócz znaczenia dosłownego ma jeszcze inne, ukryte. Alegoria jest zawsze jednoznaczna, wszyscy rozumieją ją tak samo. Jej treść wynika z tradycji literackiej i historii. W bajkach alegoriami ludzkich cech są zwierzęta, np. wilk oznacza drapieżność, pies – wierność.
Kontrast to sposób przedstawiania polegający na zestawieniu ze sobą elementów wyraźnie przeciwstawnych, który służy uwydatnieniu charakterystycznych cech opisywanych osób, rzeczy, zjawisk.
Bajka jako gatunek literacki
Przeczytaj dwie kolejne bajki Ignacego Krasickiego:
Dzieci i żaby
Koło jeziora
Z wieczora
Chłopcy wkoło biegały
I na żaby czuwały:
Skoro która wypływała,
Kamieniem w łeb dostawała.
Jedna z nich, śmielszej natury,
Wystawiwszy łeb do góry,
Rzekła: „Chłopcy, przestańcie, bo się źle bawicie!
Dla was to jest igraszką, nam idzie o życie”.
- Jaki jest morał tej bajki? Podaj odpowiednie przysłowie.
- Napisz dwuzdaniowe streszczenie bajki.
Kruk i lis
Bywa często zwiedzionym,
Kto lubi być chwalonym.
Kruk miał w pysku ser ogromny;
Lis, niby skromny,
Przyszedł do niego i rzekł: „Miły bracie,
Nie mogę się nacieszyć, kiedy patrzę na cię!
Cóż to za oczy!
Ich blask aż mroczy!
Czyż można dostać
Takową postać?
A pióra jakie!
Szklniące, jednakie.
A jeśli nie jestem w błędzie,
Pewnie i głos śliczny będzie”.
Więc kruk w kantaty*; skoro pysk rozdziawił,
Ser wypadł, lis go porwał i kruka zostawił.
- Jaką cechę uosabia lis? Jak ją wykorzystuje?
- Jaki morał wypływa z tej bajki?